Ngày hội được tổ chức bởi tạp chí Tia Sáng, Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH), Học viện Sáng tạo S3 và Học viên STEM, dưới sự bảo trợ của Bộ Khoa học và Công nghệ, mục đích nhằm phổ biến và nâng cao nhận thức xã hội về giáo dục STEM, một mô hình giáo dục hiện đại trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng lồng ghép liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, giúp người học không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể áp dụng để thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Mô hình này đã được triển khai tại các nước Âu-Mỹ nhưng còn hết sức mới mẻ ở Việt Nam.

Ở lần thứ ba tổ chức tại Hà Nội, Ngày hội đã mở rộng đến đối tượng học sinh trung học.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Công Tạc, người đã có hai lần tham dự Ngày hội STEM tại Hà Nội, cho rằng, từ phụ huynh học sinh đến giáo viên đều có thể tham khảo cách truyền đạt về khoa học cho đại chúng ở ngày hội “từ những gì thật cao xa đến những gì thật gần gũi”. Ông hi vọng với chủ đề “Hành tinh tương lai”, Ngày hội STEM năm nay có thể truyền cảm hứng cho các em giải quyết những vấn đề của thế giới khi lớn lên.

Các em xem robot trình diễn thực hiện các nhiệm vụ phức tạp trên sa bàn. Đây là hoạt động được thiết kế bởi Học viện STEM.

Trong khi đó, ông Vũ Đình Chuẩn, Vụ trưởng Vụ Trung học Phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cho biết, Giáo dục STEM đã được đưa vào nhiệm vụ năm học của các Sở Giáo dục từ hai năm nay. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng kết hợp với công ty DTT và một số công ty giáo dục khác tổ chức các CLB STEM trong các trường tiểu học, THCS và cùng Hội đồng Anh thí điểm Giáo dục STEM trong chương trình chính khoá ở 9 trường phổ thông. Cũng theo ông Vũ Đình Chuẩn, chương trình giáo dục tổng thể sắp tới cũng “quán triệt” tinh thần giáo dục STEM, đưa phương thức giáo dục này sâu hơn vào chương trình chính khoá, thay vì câu lạc bộ khoa học ở các trường phổ thông. Bên cạnh đó, gần đây, Liên minh STEM gồm những người tâm huyết với phương thức giáo dục này đã đào tạo cho gần 2000 giáo viên ở nhiều tỉnh trên cả nước.

Cũng phát biểu tại lễ khai mạc, GS. Patrick Boiron, Hiệu trưởng USTH, trường đại học đầu tiên tham dự chương trình ngày hội STEM với vai trò cung cấp địa điểm và tổ chức nội dung, khẳng định, USTH sẽ đồng hành với các trường THPT trên cả nước trong việc tổ chức những ngày hội tương tự. Ông chia sẻ rằng trong quá trình tới thăm và chiêu sinh ở 20 trường phổ thông chuyên trên cả nước, ông thấy các em học sinh có nhiều ý tưởng hay nhưng chưa có kinh nghiệm và năng lực để triển khai chúng trên thực tế. Ông hi vọng, USTH, với hệ thống phòng thí nghiệm hiện đại theo chuẩn quốc tế và triết lý giáo dục gần với tinh thần STEM, kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu và thực tiễn, sẽ tạo điều kiện tốt nhất để các em có thể biến ý tưởng của mình thành sản phẩm hoàn chỉnh.

Một trong những điểm đặc biệt của ngày hội STEM 2017 đó là vai trò chủ động, tích cực của học sinh, sinh viên. Tại các gian hàng của THCS Tạ Quang Bửu, Trưng Vương và Olympia là các các sản phẩm khoa học và trình diễn các thí nghiệm do các em thực hiện như máy in 3D, bảng xóa tự động…và các thí nghiệm như nước đổi màu, nến bay, núi lửa phun trào… Các tiết mục Science show, Quiz show và Labtour cho học sinh THPT cũng do chính các sinh viên tổ chức, dẫn chương trình và biểu diễn cùng các giảng viên. Có hơn 70 sinh viên tình nguyện của USTH cả ngày túc trực, chỉ dẫn và trả lời hỏi đáp cho phụ huynh và trẻ em tham dự ngày hội.

Trong lễ khai mạc, các em học sinh hết sức hứng thú với Science Show dành cho khối Tiểu học và THCS gồm các thí nghiệm liên quan đến khí Nitơ lỏng: làm quả bóng bay co lại, làm bông hoa hồng đóng băng, làm kem ngay tức thì, dùng chuối đóng đinh. Bên cạnh đó, các em còn được xem robot NAO (robot do công ty SoftBank của Pháp phát triển với 25 khớp nối linh động) trình diễn điệu nhảy Haka truyền thống của New Zealand, nhảy Gangnam Style, tập thái cực quyền và chống đẩy… Dù diễn ra trong vòng 15 phút ngắn ngủi nhưng Science Show khiến các em học sinh hoàn toàn bị cuốn hút, tràn lên khu vực gần sân khấu để quan sát. Một Science Show khác dành cho học sinh THPT trình diễn các thí nghiệm “quen mà lạ” trong đó người tham gia được thử sức kéo thanh sắt khỏi cuộn nam châm điện (dĩ nhiên là không thể kéo được!), thử dùng súng bắn điện, quan sát một cuộn dây Tesla nhỏ gọn trong lòng bàn tay làm sáng bóng đèn ở gần nó… Các em cũng được điều khiển mô hình chiếc xe tự hành trên Sao Hoả mô phỏng theo chiếc Curiousity của NASA do chính các sinh viên của USTH tự thiết kế, thử nghiệm và sản xuất trong vòng hai tuần.

Bên cạnh các Science Show nhằm hâm nóng bầu không khí Ngày hội là các lớp học theo ca và theo chủ đề dành cho học sinh tiểu học và trung học cơ sở, bao gồm: Năng lượng điện và cách tạo ra điện từ một số thức ăn, các trò chơi với điện; Năng lượng mặt trời, lắp mô hình xe ô tô mặt trời; Mạch điện thông minh; Trải nghiệm Origami – Tìm hiểu về khối tứ diện; Trải nghiệm Kapla – Thế giới của những viên gạch gỗ; Tessellation – Ứng dụng trong thời trang; Lập trình để xây dựng một bộ phim hoạt hình.

Hoạt động Labtour của đại học USTH ban đầu được thiết kế dành riêng cho học sinh trung học phổ thông, cuối cùng mở rộng ra cho tất cả các đối tượng tham dự từ trẻ em cho đến người lớn – phụ huynh học sinh. Các thí nghiệm sử dụng thiết bị rất hiện đại trong phòng thí nghiệm để đo sóng ánh sáng, giao thoa sóng nước; dùng tia UV phân biệt tiền giả, tiền thật; lập trình thử robot NAO và quan sát, nghe giải thích về mô hình tích trữ năng lượng mặt trời thông qua việc lưu trữ Hydro tưởng chừng phức tạp nhưng thực ra lại hấp dẫn với mọi lứa tuổi. Các em cũng có thể thắc mắc về bất kì thông tin gì về các thiết bị hay công việc nghiên cứu của các anh/chị trong phòng thí nghiệm.

Trong khi các em học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm STEM thì các vị phụ huynh tới các lớp nói chuyện khoa học về chủ đề: Công nghệ Nano và cuộc sống với phần trình bày của TS. Trần Đình Phong (USTH) trình bày những công nghệ tưởng chừng “cao siêu” đang gần gũi với đời sống của chúng ta ra sao; Khoa học dinh dưỡng và vấn đề béo phì với phần trình bày của TS. Lê Đoàn Thanh Lâm (ĐH Bách Khoa); Giáo dục STEM và Cách mạng Công nghiệp 4.0 – cơ hội nào cho học sinh Việt Nam với phần trình bày của ông Nguyễn Thế Trung (Tổng giám đốc Công ty công nghệ DTT) và PGS. TS. Chu Cẩm Thơ (sáng lập PoMath) vẽ ra một viễn cảnh của 30 năm sau, cuộc sống của con người sẽ thay đổi như thế nào và mỗi công dân phải “chủ động kiến tạo thế giới chứ không phải học những kiến thức đã có sẵn”; Học STEM cùng học sinh như thế nào? với phần trình bày của TS. Đặng Văn Sơn (Học viện Sáng tạo S3) và ông Đỗ Hoàng Sơn (Giám đốc Công ty Long Minh)

Ban đầu, Ngày hội STEM 2017 dự kiến đón 1.500 học sinh cùng 500 phụ huynh, tuy nhiên, trên thực tế, chỉ trong vòng buổi sáng, Ngày hội đã đón hơn 2.000 lượt người tới dự. Anh Đặng Văn Sơn, Trưởng ban tổ chức, cho biết, form đăng ký online các hoạt động dành cho học sinh dưới 15 tuổi đã phải đóng vào tối thứ Sáu, 12/5, với số lượt đăng ký gấp gần bốn lần so với dự kiến. Ngoài ra, có hơn 400 học sinh THPT tham gia Ngày hội không chỉ đến từ Hà Nội mà còn từ trường chuyên của nhiều tỉnh ở miền Bắc như Nam Định, Thái Bình, Ninh Bình, Bắc Giang…